Dysleksja - objawy, rozpoznanie, leczenie

ŹRÓDŁO: DR N. MED. BARBARA WIŚNIEWSKA, SPECJALISTA PSYCHOLOGII KLINICZNEJ

Obecnie coraz częściej mówi się o problemach dzieci w nauce. Jednym z zaburzeń, jakie może utrudniać ten proces, jest niewątpliwie dysleksja rozwojowa. Ogólnie można powiedzieć, że termin ten jest używany dla określenia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci, które (…) zauważa się dopiero w okresie nauczania początkowego, choć powinno się go dostrzec w okresie przedszkolnym i w klasie "0".

Objawy dysleksji w wieku przedszkolnym (3 - 5 lat)

W tym okresie typowymi objawami sugerującymi, że mamy do czynienia z dzieckiem z "ryzykiem dysleksji" jest mniejsza sprawność ruchowa. Dzieci niezbyt chętnie uczestniczą w zabawach ruchowych, z trudem uczą się jazdy na trzykołowym rowerku, słabiej biegają i mają zakłócenia w utrzymaniu równowagi. W zakresie sprawności manualnej przejawiają niechęć do zabaw manipulacyjnych i samoobsługi. Nieprawidłowo trzymają ołówek, zbyt mocno naciskają nim przy rysowaniu. Słabsza jest także koordynacja wzrokowo-ruchowa. Objawia się to trudnościami w budowaniu z klocków, prymitywizmem rysunków, brakiem umiejętności odwzorowania koła w wieku 3 lat, kwadratu i krzyża w 4 roku życia i trójkąta w wieku 5 lat. Obserwuje się ponadto u tych dzieci brak preferencji jednej ręki. Trudności w układankach, składaniu pociętych na części obrazków, puzzli, to z kolei symptomy zaburzeń spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej.

Objawy dysleksji w klasie "0" (6-7 lat)

W sferze ruchowej dzieci w tym wieku podejrzane o dysleksję często mają trudności z nauką jazdy na nartach, rzucaniem i chwytaniem piłki. Z mniejszą precyzją wiążą np. sznurowadła, jedzą za pomocą sztućców, mają trudności z używaniem nożyczek, rysowaniem złożonych figur geometrycznych, szlaczków. Opóźniony jest proces lateralizacji i orientacji w schemacie ciała, a więc mylą prawo-lewo. Przejawiają trudności w układaniu obrazków z elementów według wzoru, w wyodrębnianiu szczegółów różniących dwa obrazki, w odróżnianiu podobnych kształtów figur czy liter. Mylą np. litery m-n, l-t , litery położone inaczej w przestrzeni np. p-g-b-d. U dzieci "ryzyka dysleksji" spotyka się wadliwą wymowę, błędy gramatyczne. Mają między innymi trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych określających stosunki przestrzenne: pod-nad, za-przed, trudności z zapamiętaniem wierszyków i piosenek, dłuższych poleceń i nazw. Widać też kłopoty z zapamiętaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje np. nazwy dni tygodnia, szeregi cyfrowe. Występują także trudności w różnicowaniu podobnych głosek z-s, b-p, k-g (zaburzenia słuchu fonemowego) oraz w dokonywaniu analizy i syntezy głoskowej i sylabowej. Ponieważ w klasie "0" rozpoczyna się naukę czytania i pisania, dzieci te prezentują bardzo wolne tempo w obu tych czynnościach. Czytając, długo głoskują, przekręcają wyrazy, nie rozumieją przeczytanego tekstu. W pisaniu liter i cyfr występuje u nich zwierciadlane odbicie, zapisywanie od strony prawej do lewej. Właściwe leczenie dysleksji dobierane jest przez psychologa indywidualnie dla każdego pacjenta, w zależności od dominujących problemów. Warto również wspomnieć, iż istnieją programy komputerowe stworzone specjalnie dla dzieci z dysleksją rozwojową. Ćwiczą one m. in. skupianie uwagi, rozpoznawanie kształtów i kolorów, spostrzegawczość czy pamięć. Tak jak w przypadku wielu dysfunkcji, w dysleksji rozwojowej poprawa funkcjonowania w znaczącym stopniu zależy od samej osoby z dotkniętej zaburzeniem oraz od wsparcia otoczenia, tj. środowiska domowego czy szkolnego. Rolą zarówno rodziców jak i nauczycieli jest udzielanie pomocy w razie trudności, kontrola postępów dziecka czy zadawanie dodatkowych ćwiczeń dostosowanych do potrzeb dziecka. Ważna jest przy tym wytrwałość i systematyczność.

Skutkami dysleksji są zwykle gorsze wyniki w nauce oraz pojawiające się trudności w życiu dorosłym.

ŹRÓDŁO: LEK. MED. ANNA POSMYKIEWICZ:

Dzieci, które są dyslektykami, zwykle w okresie niemowlęctwa pomijają etap raczkowania i od razu zaczynają chodzić. Ponadto, zwykle też u dziecka, u którego potem stwierdzona zostaje dysleksja, obserwowany był we wczesnym dzieciństwie opóźniony rozwój mowy. Później dziecko zaczyna też mieć problem z budowaniem z klocków i układaniem puzzli, jak również ma problemy z orientacją kierunkową, czyli cały czas myli, która strona jest prawa, a która lewa. Dodatkowo, u dziecka z dysleksją obserwuje się także problem ze skupieniem uwagi oraz z zaburzeniami pamięci, maluch w szkole nie potrafi nauczyć się na pamięć krótkiego wierszyka, nie umie wymienić w kolejności miesięcy ani dni tygodnia. Zdarza się też, że dzieci z dysleksją bywają też oburęczne oraz obserwuje się u nich niesprawność ruchową i manualną, co dotyczy zwykle chłopców. Często bowiem dzieci mają problem z zawiązaniem butów, używaniem przy jedzeniu sztućców, jazdą na rowerze czy nawet z zapinaniem guzików. Tak naprawdę w przypadku dysleksji bardzo ważną sprawą jest jak najszybsze postawienie właściwej diagnozy. Dlatego też, jeśli tylko zaobserwujemy, niepokojące objawy, nie mamy na co czekać, tylko jak najszybciej powinniśmy zgłosić się z naszym dzieckiem do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Jeśli u dziecka po wizycie w poradni zostanie postawione rozpoznanie dysleksji, wtedy dziecko powinno wykonywać zarówno w szkole, jak i w domu specjalne ćwiczenia, dzięki którym będzie ćwiczyło pisanie i czytanie. W szkole, bardzo często, dziecko dyslektyczne ma indywidualny tok nauczania, aby nauczyciel mógł poświęcić mu więcej czasu. Ponadto, dzięki zajęciom indywidualnym, nie czuje się skrępowane i łatwiej jest mu się uczyć i skupić, bowiem nie ma naokoło niego kolegów, którzy czasami naprawdę potrafią być bardzo niemili i nie mogą pozbawić się chęci przykrych uwag pod adresem swojego kolegi. W domu natomiast powinniśmy wraz z dzieckiem układać puzzle i klocki, co zdecydowanie rozwija zdolności do analizy i syntezy wzrokowej. Należy również z dzieckiem bawić się w dobieranie rymów, dzielenie wyrazów na sylaby oraz wyrazu na głoski. Dziecko powinno też ćwiczyć koordynację ręki, między innymi może obrysowywać na papierze kontury różnych figur i kształtów. Oprócz pracy w domu, dziecko powinno też regularnie uczęszczać na zajęcia prowadzone przez psychologa. Należy pamiętać o tym, że dysleksji jednak nie da się wyleczyć, można jednak ją bardzo skutecznie korygować.

 ŹRÓDŁO: MONIKA KARBARCZYK

Dyslektyk chciałby lepiej czytać, pisać, liczyć, ale nie może, bo pewne dysfunkcje mózgu mu to utrudniają. "Mógłbyś, gdybyś tylko chciał" – to zdanie słyszał chyba każdy dyslektyk. Wiele osób myśli, że dysleksja to współczesny wymysł. "Kiedyś nikt nie słyszał o nich, a teraz co drugi to dyslektyk" – to również często powtarzane słowa. Zdiagnozowaną dysleksję ma 10-15% polskich uczniów, nasiloną około 3-4%. Ta dysfunkcja częściej występuje u chłopców niż dziewczynek. Diagnozowanie tej dysfunkcji jest długie i robi się to w wyspecjalizowanych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Praca z dzieckiem z dysleksją rozwojową nie jest łatwa. Nie ma jednego uniwersalnego planu pracy – z każdym dzieckiem trzeba go wypracować indywidualnie. Najważniejsze jest wyzwolenie motywacji wewnętrznej. Rodzic powinien przede wszystkim wspomagać dziecko, chwalić za najdrobniejszy sukces i dopingować. Absolutnie nie należy go szufladkować – mówić, że jest dyslektykiem, więc nie da sobie z czymś rady. Najważniejsza jest regularność – z dzieckiem trzeba ćwiczyć codziennie (nad ortografią trzeba pracować całe życie). Trzeba je przypilnować, sprawdzać zeszyty. Jeśli dziecko słabo czyta, powinno słuchać lektur z kaset, ale również czytać samodzielnie po cichu i na głos. Konieczne bywa używanie przesłony – okienka przesuwanego od litery do litery lub od wyrazu do wyrazu, a jednocześnie zasłaniającego słowa z kolejnej linijki. Jeśli dziecko ma problemy z pisaniem (bazgrze), to powinno używać ołówka i gumki oraz specjalnej nasadki wymuszającej prawidłowy układ trzech palców.

ŹRÓDŁO: TOMASZ DELMACZYŃSKI, KONSULTANT MERYTORYCZNY LEK. AGNIESZKA WIDERA

Klasyczny pogląd na przyczyny dysleksji odnosi się do dziedziczenia zmian w centralnym układzie nerwowym. Stan ten prowadzi do zaburzeń funkcjonalnych utrudniających płynne czytanie i pisanie. Neurolog K. Hermann twierdził, że dysleksja ma związek z chromosomem Y, który decyduje o męskiej płci, przez co sugeruje się, że zaburzenie to dziedziczy się po linii męskiej. Przyczyna genetyczna dysleksji odnosi się do koło 20-30% dzieci. Inni badacze upatrują przyczyny tego zaburzenia w mikrouszkodzeniach mózgu przy porodzie. Głównie dotyczą one defektów obszarów kory mózgowej odpowiedzialnych za pisanie i czytanie. Im wcześniej rozpozna się dysleksję, tym lepsze rezultaty przyniesie terapia. Między mity należy włożyć twierdzenia typu: "wyrośnie z tego" lub "jak dorośnie, to mu przejdzie". Wczesne rozpoznanie zależy więc od uważności rodziców i nauczycieli, którzy widzą ewidentną różnicę pomiędzy lenistwem a problemami fizjologicznymi. Jeśli zauważą oni niepożądane zmiany, należy jak najszybciej zgłosić dziecko do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dysleksja jest to jednak zaburzenie, które wymaga fachowej pomocy, ponieważ w przeciwnym razie dziecko będzie miało coraz poważniejsze problemy z nauczeniem się. Bez pomocy pedagogicznej uczniowie z dysleksją popadają w kompleksy, są zniechęceni i szybko się męczą. Główne rodzaje dysleksji to: 

• klasyczna dysleksja – problemy z czytaniem i pisaniem,

• hiperdysleksja – dziecko mimo zdolności czytania, nie rozumie tych treści,

• dysortografia – problemy z opanowaniem ortografii,

• dysgrafia – brzydkie pismo, które jest trudne do odczytania,

• dyskalkulia – trudności w opanowaniu zadań matematycznych

JEŚLI PODOBAJĄ CI SIĘ ARTYKUŁY NA TEJ STRONIE

Wspieraj naszą misję